มิสฺสกํ อญฺญํ ทุกฺขํ อญฺญํ นิพฺพานฺติ ฯ อตฺถิ มหาราช อาจริยานํ สิปฺปวนฺตานํ
สิปฺปสุขํ นามาติ ฯ อาม ภนฺเต อตฺถิ อาจริยานํ สิปฺปวนฺตานํ สิปฺปสุขํ นามาติ ฯ
อปิ นุ โข ตํ มหาราช สิปฺปสุขํ ทุกฺเขน มิสฺสกนฺติ ฯ น หิ ภนฺเตติ ฯ กิสฺส
ปน เต มหาราช อาจริยานํ อภิวาทนปจฺจุปฏฺฐาเนน อุทกาหรณฆรสมฺมชฺชนทนฺตกฏฺฐ-
มุโขทกานุปฺปทาเนน อุจฺฉิฏฺฐปฏิคฺคหเณน อุจฺฉาทนนฺหาปนปาทปริกมฺเมน สกจิตฺตํ
นิกฺขิปิตฺวา ปรจิตฺตานุวตฺตเนน ทุกฺเขสยฺยาย วิสมโภชเนน กายํ อาตาเปนฺตีติ ฯ เนตํ
ภนฺเต นาคเสน สิปฺปสุขํ นาม ปุพฺพภาดค เอโส สิปฺปปริเยสนาย ฯ ทุกฺเขน
ภนฺเต อาจริยา สิปฺปํ ปริเยสิตฺวา สิปฺปสุขํ อนุภวนฺติ ฯ เนตํ ภนฺเต นาคเสน สิปฺปสุขํ
ทุกฺเขน มิสฺสกํ อญฺญํ ทุกฺขํ อญฺญํ สิปฺปสุขนฺติ ฯ เอวเมว โข มหาราช เอกนฺตสุขํ
นิพฺพานํ น ทุกฺเขน มิสฺสกํ เย ปน ตํ นิพฺพานํ ปริเยสนฺติ เต กายญฺจ จิตฺตญฺจ
ปริตาเปตฺวา ฐานจงฺกมนิสชฺชาสยนาหารํ ปริคฺคเหตฺวา มิทฺธมปเนตฺวา อายตนานิ
อุปจฺฉินฺทติวา ปริจฺจชิตฺวา กายญฺจ ชีวิตญฺจ ทุกฺเขน นิพฺพานํ ปริเยสิตฺวา เอกนิตสุขํ
นิพฺพานํ อนุภวนฺติ อาจริยา วิย สิปฺปสุขํ อนุภวนฺติ ฯ เอวํ มหาราช เอกนฺตสุขํ
นิพฺพานํ น ทุกฺเขน มิสสฺกํ อญฺญํ ทุกฺขํ อญฺญํ นิพฺพานนฺติ ฯ สาธุ ภนฺเต
นาคเสน เอวเมตํ ตถา สมฺปฏิจฺฉามีติ ฯ

นิพฺพานสฺส อทุกฺขมิสฺสภาวปญฺโห จตุตฺโถ ฯ

ภนฺเต นาคเสน นิพฺพานนฺติ ยํ วเทถ สกฺกา ปน ตสฺส นิพฺพานสฺส รูปํ
วา สณฺฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน วา เหตุนา วา นเยน
วา อุปทสฺเสตุนฺติ ฯ อปฺปฏิภาคํ มหาราช นิพฺพานํ น สกฺกา นิพฺพานสฺส รูปํ วา
สณฺฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน วา เหตุนา วา นเยน
วา อุปทสฺสิตุนฺติ ฯ เอตมฺปิ อหํ ภนฺเต นาคเสน น สมฺปฏิจฺฉามิ ยํ อตฺถิธมฺมสฺส
นิพฺพานสฺส รูปํ วา สณฺฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วาา อุปเมน วา การเณน วา
เหตุนา วา นเยน วา อปญฺญาปนํ การเณน มํ สญฺญาเปหีติ ฯ
โหตุ มหาราช การเณน ตํ สญฺญาเปสฺสามิ ฯ อตฺถิ เอโส มหาราช
มหาสุทฺโท นามาติ ฯ อาม ภนฺเต อตฺเถโส มหาสมุทฺโท นามาติ ฯ สเจ ตํ
มหาราช โกจิ เอวํ ปุจฺเฉยฺย กิตฺตกํ มหาราช มหาสุมทฺเท อุทกํ กติ วา เต
สตฺตา เย มหาสมุทฺเท ปฏิวสนฺตีติ เอวํ ปุฏฺโฐ ตฺวํ มหาราช กินฺติ ตสฺส

พฺยากเรยฺยาสีติ ฯ สเจ มํ ภนฺเต โกจิ เอวํ ปุจฺเฉยฺย กิตฺตกํ มหาสมุทฺเท อุทกํ
กติ วา เต สตฺตา เย มหาสมุทฺเท ปฏิวสนฺตีติ ตมหํ เอวํ วเทยฺยํ อปุจฺฉํ มํ ตฺวํ
อมฺโภ ปุริส ปุจฺฉสิ เนสา ปุจฺฉา เกนจิ ปุจฺฉิตพฺพา ว ฐปนีโย เอโส ปญฺโห อวิภตฺโต
โลกกฺขายิเกหิ มหาสมุทฺโท น สกฺกา มหาสุมทฺเท อุทกํ ปริมินิตุํ วา เย ตตฺถ
วาสมุปคตาติ ฯ เอวมาหํ ภนฺเต ตสฺส ปฏิวจนํ ทเทยฺยนฺติ ฯ กึ ปน ตฺวํ มหาราช
อตฺถิธมฺเม มหาสมุทฺเท เอวํ ปฏิวจนํ ทเทยฺยาสิ นนุ นาม คเณตฺวา ตสฺส อาจิกฺขิตพฺพํ
เอตฺตกํ มหาสมุทฺเท อุทกํ เอตฺตกา จ สตฺตา มหาสมุทฺเท ปฏิวสนฺตีติ ฯ น สกฺกา
ภนฺเต อวิสโย เอโส ปญฺโห กิมหํ เอตฺถ กโรมีติ ฯ ยถา มหาราช อตฺถิธมฺเมเยว
มหาสมุทฺเท น สกฺกา อุทกํ ปริคเณตุํ สตฺตา วา เย ตตฺถ วาสมุปคตา เอวเมว
โข มหาราช อตฺถิธมฺมสฺเสว นิพฺพานสฺส น สกฺกา รูปํ วา สณฺฐานํ วา วยํ วา
ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน วา เหตุนา วา นเยน วา อุปทสสยิตุํ ฯ วิคเณยฺย
มหาราช อิทฺธิมา เจโตวสิปฺปตฺโต มหาสมุทฺเท อุทกํ ตตฺถ นิวาสเก วา สตเต น
เตฺวว โส อิทฺธิมา เจโตวสิปฺปตฺโต สกฺกุเณยฺย นิพฺพานสฺส รูปํ วา สณฺฐานํ วา วยํ
วา ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน วา เหตุนา วา นเยน วา อุปทสฺเสตุํ ฯ
อปรมฺปิ มหาราช อุตฺตรึ การณํ สุโณหิ ยถา อตฺถิธมฺมสฺส นิพฺพานสฺส น สกฺกา
รูปํ วา สณฺฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน วา เหตุนา วา
นเยน วา อุปทสฺเสตุนฺติ ฯ อตฺถิ มหาราช เทเวสุ อรูปกายิกา นาม เทวาติ ฯ
อาม ภนฺเต สุยฺยจิ อตฺถิ เทเวสุ อรูปกายิกา นาม เทวาติ ฯ สกฺกา ปน มหาราช
เตสํ อรูปกายิกานํ เทวานํ รูปํ วา สณฺฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วา อุปเมน วา
การเณน วา เหตุนา วา นเยน วา อุปทสฺสยิตุนฺติ ฯ น หิ ภนฺเตติ ฯ เตนหิ
มหาราช นตฺถิ อรูปกายิกา เทวาติ ฯ อตฺถิ ภนฺเต อรูปกายิกา เทวา อปิจ น
สกฺกา เตสํ รูปํ วาสณฺฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน วา
เหตุนา วา นเยน วา อุปทสฺสยิตุนฺติ ฯ เอวเมว โข มหาราช อตฺถิ นิพฺพานํ อตฺถิธมฺมสฺเสว
นิพฺพานสฺส น สกฺกา รูปํ วา สณฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน
วา เหตุนา วา นเยน วา อุปทสฺสยิตุนฺติ ฯ
ภนฺต นาคเสน โหตุ เอกนฺตสุขํ นิพฺพานํ น จ สกฺกา ตสฺส รูปํ วา
สณฺฐานํ วา วยํ วา ปมาณํ วา อุปเมน วา การเณน วา เหตุนา วา นเยน

วา อุปทสฺเสตุํ ฯ อตฺถิ ปน ภนฺเต นิพฺพานสฺส คุณํ อญฺเญหิ อนุปวิฏฐํ กิญฺจิ
อุปมานิทสฺสนมตฺตกํ ปีติ ฯ สรูปโต ว มหาราช นตฺถิ คุณโต ปน สกฺกา กิญฺจ
อุปมานิทสฺสนมตฺตกํ อุปทสฺเสตุนฺติ ฯ สาธุ ภนฺเต นาคเสน ยมหํ ลภามิ นิพฺพานสฺส
คุณโตปิ เอกเทสปริทีปนมตฺตกํ สาธุ สีฆํ พฺรูหิ นิพฺพาเปหิ เม หทยปริฬาหํ วิย
สีตมธุรมาลุเตนาติ ฯ
ปทุมสฺส มหาราช เอโก คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ อุทกสฺส เทฺว คุณา
อนุปวิฏฺฐา อคทสฺส ตโย คุณา มหาสมุทฺทสฺส จตฺตาโร คุรา โภชนสฺส ปญฺจ คุณา
อากาสสฺส ทส คุณา มณิรตนสฺส ตโย คุณา โลหิตจนฺทนสฺส ตโย คุณา สปปิมณฺฑสฺส
ตโย คุณา คิริสิขรสฺส ปญฺจ คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน ปทุมสฺส เอโก คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐติ ยํ วเทสิ กตโม
ปมุทสฺส เอโก คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐติ ฯ ยถา มหาราช ปทุมํ อนูปลิตฺตํ อุทเกน
เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ สพฺพกิเลเสหิ อนูปลิตฺตํ ฯ อยํ ปทุมสฺส เอโก คุโณ
นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน อุทกสฺส เทฺว คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ยํ วเทสิ กตเม
อุทกสฺส เทฺว คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา มหาราช อุทกํ สีตลํ ปริฬาหนิพฺพาปนํ
เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ สีตลํ กิเลสปริฬาหนิพฺพาปนํ ฯ อยํ อุทกสฺส
ปฐโม คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช อุทกํ สีตลํ
สรีรมลกิลิฏฺฐปิปาสิตฆมฺมาภิตตฺตชนปสูนํ ปิปาสวินยํ เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ
กามตณฺหาภวตณฺหาวิภวตณฺหาปิปาสวินยํ ฯ อยํ อุทกสฺส ทุติโย คุโณ นิพฺพาเน
อนุปวิฏฺโฐ ฯ อิเม โข มหาราช อุทกสฺส เทฺว คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน อคทสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ยํ วเทสิ กตเม
อคทสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา มหาราช อคทํ วิสปีฬิตานํ สตฺตานํ
ปฏิสรณํ โหติ เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ กิเลสวิสปีฬิตานํ สตฺตานํ ปฏิสรณํ
โหติ ฯ อยํ อคทสฺส ปฐโม คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช
อคทํ โรคานํ อนฺตกรํ โหติ เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ สพฺพทุกขานํ
อนฺตกรํ ฯ อยํ อคทสฺส ทุติโย คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช

อคทํ อมตํ โหติ เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ อมตํ โหติ ฯ อยํ อคทสฺส ตติโย
คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ อิเม โข มหาราช อคทสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน
อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
ภนฺเต นาคเสน มหาสมุทฺทสฺส จตฺตาโร คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ยํ
วเทสิ กตเม มหาสมุทฺทสฺส จตฺตาโร คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา มหาราช
มหาสมุทฺโท สุทฺโธ สุญฺโญ สพฺพกุณเปหิ เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ สุทฺธํ สุญฺญํ
สพฺพกิเลสกุณเปหิ ฯ อยํ มหาสมุทฺทสฺส ปฐโม คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ ปุน
จ ปรํ มหาราช มหาสมุทฺโท มหนฺโตเยว อโนรปาโร น ปูเรติ สพฺพสวนฺตีหิ เอวเมว
โข มหาราช นิพฺพานํ มหนฺตํ อโนรปารํ น ปูเรติ สพฺพสตฺเตหิ ฯ อยํ มหาสมุทฺทสฺส
ทุติโย คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ ปุน จ ปรํ มหาราช มหาสมุทฺโท มหนฺตานํ
ภูตานํ อาวาโส เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ อรหนฺตขีณาสวพลปฺปตฺตวสีภูตมหาภูตานํ
อาวาโส ฯ อยํ มหาสมุทฺทสฺส ตติโย คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ ปุน จ ปรํ
มหาราช มหาสมุทฺโท อปริมิตวิวิธวิปุลวีจิปุปฺผิตกุสุมมิสฺสโต เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ
อปริมิตวิวิธวิปุลสุปริสุทฺธวิมลวิชฺชาวิมุตฺติปุปฺผิตกุสุมมิสฺสตํ ฯ อยํ มหาสมุทฺทสฺส จตุตฺโถ
คุโณ นิพฺพาเน อนุปวิฏฺโฐ ฯ อิเม โข มหาราช มหาสมุทฺทสฺส จตฺตาโร คุณา นิพฺพาเน
อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
กตเม ภนฺเต โภชนสฺส ปญฺจ คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา มหาราช
โภชนํ นาม สพฺพสตฺตานํ อายุธารณํ พลวฑฺฒนํ วณฺณชนนํ ทรถวูปสมนํ
ชิฆจฺฉาทุพฺพลปฏิวิโนทนํ เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ สพฺพสตฺตานํ สจฺฉิกตํ
ชรามรณนาสนโต อายุธารณํ อิทฺธิพลวฆฺฒนํ สีลวณฺณชนนํ สพฺพกิเลสทรถวูปสมนํ
สพฺพทุกฺขชิฆจฺฉาทุพฺพลปฏิวิโนทนํ ฯ อิเม โข มหาราช โภชนสฺส ปญฺจ คุณา นิพฺพาเน
อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
กตเม ภนฺเต อากาสสฺส ทส คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา มหาราช
อากาโส น ชายติ น ชียติ น มียติ น จวติ น อุปฺปชฺชติ อปฺปสยฺโห อโจรคหณีโย
อนิสฺสิโต วิหงฺคคมโน นิราวรโณ อนนฺโต เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ น ชายติ
น ชียติ น มียติ น จวติ น อุปฺปชฺชติ อปฺปสยฺหํ อโจรคหณียํ อนิสฺสิตํ อริยคมนํ
นิราวรณํ อนนฺตํ ฯ อิเม โข มหาราช อากาสสฺส ทส คุรา นิพฺพาเน

อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
กตเม ภนฺเต มณิรตนสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา
มหาราช มณิรตนํ กามททํ หาสกรํ อุชฺโชติตตฺถกรํ เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ
กามททํ หาสกรํ อุชฺโชติตตฺถกรํ ฯ อิเม โข มหาราช มณิรตนสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน
อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
กตเม ภนฺเต โลหิตจนฺทนสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา
มหาราช โลหิตจนฺทนํ นาม ทุลฺลภํ อสมสุคนฺธํ สพฺพชนปสฏฺฐํ เอวเมว โข มหาราช
นิพฺพานํ ทุลฺลภตรํ อสมสุคนฺธํ อริยานํ ปสฏฺฐํ ฯ อิเม โข มหาราช โลหิตจนฺทนสฺส
ตโย คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
กตเม ภนฺเต สปฺปิมณฺฑสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา
มหาราช สปฺปิมณฺโฑ วณฺณสมฺปนฺโน รสสมฺปนฺโน คนฺธสมฺปนฺโน เอวเมว โข มหาราช
นิพฺพานํ คุรวณฺณสมฺปนฺนํ อมตรสสมฺปนฺนํ สีลคนฺธสมฺปนฺนํ ฯ อิเม โข มหาราช
สปฺปิมณฺฑสฺส ตโย คุณา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ
กตเม ภนฺเต คิริสิขรสฺส อญฺจ คุรา นิพฺพาเน อนุปวิฏฺฐาติ ฯ ยถา
มหาราช คิริสิขรํ อจฺจุคฺคตํ อจลํ อนภิรูหนํ สพฺพวีชานํ อวิรูหนํ อนุนยปฏิฆวิปฺปมุตฺตํ
เอวเมว โข มหาราช นิพฺพานํ อจฺจุคฺคตํ อจลํ อนภิรูหนํ สพฺพกิเลสานํ อวิรูหนํ
สพฺพกิเลสานํ อนุนยปฏิฆวิปฺปมุตฺตํ ฯ อิเม โข มหาราช คิริสิขรสฺส ปญฺจ คุณา นิพฺพาเน
อนุปวิฏฺฐาติ ฯ สาธุ ภนฺเต นาคเสน เอวเมตํ ตถา สมฺปฏิจฺฉามีติ

นิพฺพานปญฺโห ปญฺจโม ฯ

ภนฺเต นาคเสน ตุมฺเห ภณถ นิพฺพานํ น อตีตํ น อนาคตํ น ปจฺจุปฺปนฺนํ
น อุปฺปนฺนํ น อนุปฺปนฺนํ น อุปฺปาทนิยนฺติ ฯ อิธ ภนฺเต นาคเสน โย โกจิ สมฺมาปฏิปนฺโน
นิพฺพานํ สจฺฉิกโรติ โส อุปฺปนฺนํ สจฺฉิกโรติ อุทาหุ อุปฺปาเทตฺวา สจฺฉิกโรตีติ ฯ โย
โกจิ มหาราช สมฺมาปฏิปนฺโน นิพฺพานํ สจฺฉิกโรติ โส น อุปฺปนฺนํ สจฺฉิกโรติ น
อุปฺปาเทตฺวา สจฺฉิกโรติ ฯ อปิจ มหาราช อตฺถิ เอสา นิพฺพานธาตุ ยํ โส สมฺมาปฏิปนฺโน
สจฺฉิกโรตีติ ฯ มา มํ ภนฺเต นาคเสน อิมํ ปญฺหํ ปฏจฺฉนฺนํ ถตฺวา ทีเปหิ วิวฏํ
ปากฏํ กตฺวา ฉนฺทชาโต อุสฺสาหชาโต ยํ เต สิกฺขิตํ ตํ สพฺพํ เอตฺถ อาจิกฺขาหิ